Haber: Meltem KARAKAŞ
(ESKİŞEHİR) – TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Eskişehir Şube Başkanı Selma Güder ve Diyetisyen İpek Bilal, insan sıhhatini ve topraktaki organizmaları tehdit eden pestisitler hakkında konuştu. Güder, “Yıkama süreçleriyle ilgili olarak karbonat ve sirkeli su öneriyorlar. ve çok düzgün besin almasın vatandaşlar, aldıklarında o meyve zerzevat çok düzgün, albenisi olmasın” dedi.
Zararlı böcek, mantar yahut başka organizmaları yok etmek için tarımda yaygın olarak kullanılan kimyasallar olan pestisitler, insan sıhhatini tehdit ediyor. Son devirde Türkiye’den yurt dışına ihraç edilen zerzevat ve meyvelerde yüksek oranda pestisit tespit edildiği için sondan geri dönüyor. Greenpeace Türkiye’nin, Besin ve Yem için Süratli Alarm Sistemi’nden (RASFF) edindiği bilgiler ışığında Türkiye’nin 2024 pestisit karnesinde Türkiye’nin pestisit kalıntıları nedeniyle aldığı bildirimlerin 98’i risk karar düzeneğinde en üst düzey olan “ciddi riskli” sınıfında kategorilendirdi. 2024 yılında Avrupa’ya gönderilen besinlerde tespit edilen pestisit bildirimlerinin başında 167 bildirimle Hindistan yer aldı. Hindistan’ı 139 bildirimle Türkiye takip etti.
Pestisitlerin birinci olarak 1940’larda Amerika’da ortaya çıkarıldığını söyleyen Ziraat Mühendisleri Odası Eskişehir Şube Başkanı Selma Güder, pestisitlerin eserdeki verimliliği yüzde 65 oranında artırdığını bu nedenle çiftçilerin ziyanlı böceklerle uğraş ederken verimliliği de artırmayı hedeflediğini belirtti. Pestisitlerin kullanılma formüllerine değinen Güder, “Kullanılan pestisitin esere ne vakit verildiği, nasıl verildiği, etken unsuru, yani etkin hususu, yarılanma mühleti dediğimiz mühlet, hasat öncesinden ne kadar vakit evvel verilmeli… Zira artık pazara geldiğinde onun kalıntısının da olmaması gerekiyor ki biz onu, o gıdayı sağlıklı olarak tüketebilelim. ve bize de ziyan vermesin. O yüzden hakikat vakitte, yanlışsız dozla, ruhsatlı bitki müdafaa eserleri dediğimiz, o ilaçların o pestisit ilaçlarının verilmesi çok hayati” diye konuştu.
“Sınır reddi alan çok eserimiz var”
Ürünlerin kontrolünün değerine vurgu yapan Güder, Türkiye’de üretilen birçok eserin huduttan döndüğünü hatırlatarak, “Şimdi Türkiye Avrupa Birliği mevzuatına uygun olarak bu eserlerde kullanıyor diye biliyoruz. Zira bakanlık da buna nazaran açıklıyor. Yaptığı tahlilleri de açıklıyor. Hatta bakanlık sayfasına girdiğimizde besin ve yemde süratli alarm bildirimi diye bir şey var. Elimde nisan ayının Türkiye orijinli bildirim listesi var. Hudut reddi alan çok eserimiz var bizim. Hudut reddi dışında ihtar bildirimi alan çok eserimiz var. Almanya’dan, Hırvatistan’dan, Bulgaristan’dan… Burada eseri yetiştirdiğimizde aslında yapılan kontrollerin kıymetli olduğunu bir defa daha söylemek isterim” dedi.
“Ürün tahlilleri gelmeden eserler piyasaya sunuluyor”
Bakanlığın eser tahlillerini yaptığını lakin sonuç gelmeden eserlerin piyasaya sunulduğuna dikkati çeken Güder, “Burada kentimiz özeline gelmek istiyorum. Bilhassa Mihalgazi’de, Sarıcakaya’da seralarımızda yaprağı yenen yeşil sebzeler var. Bunlar marul, maydanoz, roka üzere. Bu eserlerde çiftçi eseri çok çabuk olgunluğa gelsin diye ki, o eserde pestisit kullanıldığında daha yeşil olur, daha canlı olur, daha gevrek olur yaprakların daha albenisi olur. Onu orada yetiştirir. Yetiştirdiğinde hasat öncesi bir periyodu vardır o pestisit kullanımının. Burada bilgi eksikliği varsa çiftçinin ya da ‘ah çok çabuk yeşil olsun’ üzere fikri varsa o MRL kalıntısı dediğimiz ilaç kalıntısını çok göz gerisi etmiyor. Bakanlık yetkilileri gidiyor. Tarım İl Müdürlüğü, ilçe müdürlüğü oradan numuneler alıyorlar. O yeşillik özelinde konuşuyorum. Aldıktan sonra onlara gönderiyorlar tahlil için. Tahlil müddeti ne yazık ki eserin piyasaya sürülme müddetinden daha uzun. Sonraki gün çiftçi onu pazara götürüyor ya da hale gönderiyor. Lakin o eserin daha sonucu gelmedi. Onda kalıntısı belli bir düzeyin üzerinde mi, olması gereken mi ya da altında mı? Sonuç gelmedi. Gelmeden onu biz iç piyasada ya da esere nazaran değişmekle birlikte dış piyasada hudut kapısına gidiyor” diye konuştu.
“Devlet hem denetlemeli hem de çiftçiyi bilgilendirmeli”
Pestisit kullanımında devletin alması gereken tedbirler hakkında konuşan Güder, “Çiftçiyi aydınlatması lazım ve bunu birebir yapacak. Ne yapılırsa her formda Ziraat Mühendisleri Odası olarak, meslektaşlarımız olarak dayanağa hazırız. Burada tarım danışmanlığı da ön plana çıkıyor tabi ki zira hakikaten sıhhat açısından da riskli bir konu” halinde konuştu.
Pestisitlerde kokteyl tesirine dikkat çeken Güder, “O kokteyl tesiri suya karıştı diyelim. O pestisit havaya karışıyor, toprağa karışıyor. Beşere da deri yoluyla, teneffüs yoluyla geçiyor. Burada çok farklı dinamikler tesirli insan sıhhati açısından” dedi.
“Ruhsatlı ilaç kullanımı çok az”
Ruhsatlı ilaç vurgusu yapan Güder, “Sürdürülebilirlik olmazsa tarım bir mühlet sonra bitecek ve Eskişehir’de de sürdürülebilirliğin olması ismine bunlara dikkat edilmesi gerekiyor. Onlar için biz bilgilendirmeyi ve ruhsatlı ilaçlar kullanmalarını bilhassa öneriyoruz. Maalesef ki burada ruhsatsız ilaçlar da var ve bilhassa zerzevat, meyvelerde kullanılan ruhsatlı ilaç sayısı çok az. Türkiye’de zerzevat meyvede, zati burada zerzevat meyvelerin birçoklarının dönmesinin sebebi o” diye konuştu.
Güder, Türkiye’de pestisitin daha çok domates, salatalık, elma, fındık antepfıstığı, badem, avokado üzere eserlerde kullanıldığına da dikkat çekekerek, pestisit yerine feromon usulünün kullanılabileceğini de söyledi. Feromon yolunu ayrıntılandıran Güder, “Feromon dediğimiz birtakım salgı unsurları var. Bunlar bu feromonlar mesela bir esere karşı ağaca asıyoruz. Oraya istenmeyen böcekler, bu bitkiye gitmesini istemediğimiz böcekler o feromon bir koku yayıyor oraya gidiyor. Bu biyolojik yöntem, biyoteknik yöntem” diye tabir etti.
“Karbonat ve sirkle ile zerzevat meyve yıkanmalı”
Yıkama yollarıyla ilgili de konuşan Güder, “Yıkama süreçleriyle ilgili olarak karbonat ve sirkeli su öneriyorlar. ve çok düzgün besin almasınlar. Aldıklarında o meyve zerzevat çok düzgün, albenisi olmasın. Sirkenin belli bir orana kadar o pestisit kalıntısını alabildiği bilim insanları tarafından söylenmiş. Bazen diş fırçalarından yavaşça onu eser üzerinde elmanın mesela o tabakanın giderilmesi hem sirkeli su hem karbon su öneriliyor. Onun dışında yıkamadan hiçbir şeyi yemesinler, soysunlar” dedi.
“İnsan sıhhatini etkiliyor”
Pestisitlerin insan sıhhatini tehdit ettiğini söyleyen Diyetisyen İpek Bilal ise, “Pestisitler, genelde meyve sebzelerin içine, kabuğuna işlerler ve pestisit ölçüsü arttıkça tabi ki bunların ziyanları da artmaktadır. Mesela nörotoksik tesir yaratabilirler bedende, hudut sistemini etkileyebilirler. Hamileler, çocuklar daha yüksek oranda onlar risk altında. O yüzden pestisit oranı düşük şeyler tüketilmelidir. Onun dışında da hormon sistemini etkiledikleri için hormonsal kasvetlere neden olabilirler. Birebir vakitte da uzun vadeli kronik maruziyet şayet olursa ileri periyotlarda kansere de yol açabilirler” dedi.
“Mevsiminde meyve zerzevat tüketimi kalmadı”
İnsanların mevsiminde meyve zerzevat yiyemediğine dikkati çeken Bilal, “Türkiye’de aslında tarımda kullanılan ilaçların artmasıyla birlikte, her seferinde kullandığımız şeyler daha çok değişime uğradığı için aslında kimse ne yediğini çok bilemiyor ve bu değişimden ötürü eserlerden aldığımız tatlar, tazeliği, oranı hepsi değişiyor. Mesela evvelce herkes mevsiminde her şeyi yiyebilirken, şu an hiç kimse neyin ne mevsiminde olduğunu bilmiyor zira kullanılan kimyasal eser çok fazla bu mevzuda. Pestisit ölçüsü arttığı için hastalıklar daha çok artıyor. Mesela düzgünleşme müddetleri daha çok uzuyor ve insanların tedirginlikleri artıyor. Yani bu hususta bilinçsiz oldukları için ne yapacaklarını bilmiyorlar. Yani nasıl bununla çaba edeceklerini de bilmiyorlar. ve herkes o denli söylüyor deniliyor lakin aslında bunu manada katiyen toplumun bilinçlenmesi için işte doktor, diyetisyen, ziraat mühendisi ne gerekiyorsa yapılması gerekiyor ve bunun duyulması gerekiyor gerçekten” diye konuştu.
About The Author
More Stories
Eskişehir’de Hükümlü Yakalandı, Kaçak Elektronik Sigara Operasyonu Düzenlendi
Eskişehir Esnafı Yüksek Katı Atık Fiyatlarını Protesto Etti
Eskişehir’de Yağma Hatalısı Tutuklandı